paultillich.nl

Wie was Paul Tillich?

Hij werd in 1886 geboren in Duitsland (Pruisen) als zoon van een Luthers predikant en studeerde theologie en filosofie in Berlijn.  Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) was hij enige tijd veldprediker aan het Westelijk front. Daarna doceerde hij o.a. aan de universiteiten van Marburg en Leipzig. Zijn sympathie voor het (christen-)socialisme maakte hem tijdens het Hitler-regime verdacht en ongewenst en zo vertrok hij in 1933 naar de Verenigde Staten, waar hij tot zijn dood in 1965 zou doceren o.a. in New York, Boston (Harvard) en Chicago. Van zijn vele publicaties zijn zijn driedelige Systematic Theology, The Courage to Be en Dynamics of Faith wel de bekendste.

Enkele werken van hem zijn in het Nederlands vertaald (o.a. De moed om te zijn), maar zijn bekendheid en invloed zijn hier toch beperkt gebleven, vooral omdat hij overvleugeld werd door zijn tegenvoeter  en leeftijdgenoot Karl Barth (1886-1968).

Kenmerkend voor zijn manier van denken en theologiseren is, dat hij de methode van de correlatie ontwikkelt, waarbij er sprake is van een wederzijdse betrokkenheid van subject en object, openbaring en ‘menselijke situatie’. Het Evangelie als kant-en-klare boodschap op de markt brengen is volgens Tillich een onmogelijkheid, want de boodschap is verbonden met de boodschapper èn met de ontvanger. Juist in die dualiteit of correlatie kan het Evangelie fungeren als antwoord op de menselijke vraag. M.a.w. het Evangelie is slechts relevant voor iemand, wanneer het antwoord geeft of is op zijn of haar vraag/vragen.

Paul Tillich probeert nu die menselijke vragen helder in beeld te krijgen (daarbij zeker ook geïnspireerd door de existentiefilosofie en de psycho-analyse) en komt dan uit bij de vraag naar de eindigheid van het menselijk bestaan, maar ook bij zijn verantwoordelijkheid en falen, zijn vervreemding en angst, maar evenzeer  bij zijn verlangen naar heelheid en aanvaarding.

Tillich realiseert zich, dat de filosofie zelf geen antwoord op deze verlegenheden kan geven. Dat kan – zo is zijn overtuiging – alleen het Evangelie zelf, of liever nog: The New Being, het Nieuwe Zijn, dat verschenen is in Jezus, de Christus. Het gaat er nu om, dat het Evangelie zo gecommuniceerd wordt, dat duidelijk wordt (gemaakt), dat deel hebben aan het Nieuwe Zijn de eigenlijke essentie van het mens-zijn uitmaakt, dat hem bevrijdt van wetticisme en alle andere vormen van angst en knechting, omdat hij weet door God geaccepteerd te zijn (the acceptance of the unacceptible). Geloven betekent volgens Tillich eigenlijk “gegrepen zijn door deze nieuwe stand van zaken, door het absolute en eeuwige”.

Op deze website vindt u enkele door mij vertaalde preken uit diverse door hem gepubliceerde bundels, te weten “The Shaking of the Foundations”, “The New Being” en “The Eternal Now”.